شستشوی زخم، آشنایی با انواع محصولات شستشوی زخم

شستشوی زخم جریان مداوم  مایع بر روی سطح زخم باز است تا موجب آب رسانی به زخم، دور کردن پرزها، ذرات خارجی، اگزودا و دبرید های عمقی شده و به مشاهده و معاینه مستقیم زخم کمک کند.

مایع شستشو به این منظور استفاده می شود که دبرید های سلولی و پاتوژن های سطحی موجود در اگزودای زخم یا باقی مانده های حاصل از پانسمان قبلی را از بین ببرد.

در مقایسه با استفاده از سواب و غوطه ورسازی، شستشوی زخم موثرترین راه تمیز کردن آن محسوب می شود.

فرآیند بهبود زخم

روند طبیعی بهبود زخم با سه فاز متصل به هم مشخص می شود:

1- فاز التهابی

2- فاز پرولیفراسیون

3- فاز دوباره سازی

در روند معمولی بهبود زخم، میکرو ارگانیسم های عفونی، دبرید های خارجی، ترشحات و بافت های مرده در فاز التهابی، به واسطه پاسخ های سلولی و عروقی از زخم خارج می شوند.

ضعف در پاسخ التهابی بدن می‌تواند موجب به کاهش این توانایی برای فائق آمدن بر  میکروارگانیسم های سطحی زخم شود.

این مسئله می‌تواند منجر به تاخیر رگ سازی و ایجاد بافت گرانوله در بستر زخم و همچنین شروع عفونت شود.

میکروارگانیسم های آلوده کننده می توانند جلوی سنتز کلاژن را گرفته، ساختار متالوپروتئین های ماتریکس را تغییر داده و منجر به کمبود اکسیژن در محل و جلوگیری از عملکرد میکروب کشی و ذره خواری نوتروفیل و ماکروفاژ شوند.

تاثیر شستشو در فرآیند بهبود زخم

در کنار عملکرد دبریدمان، شستشوی زخم یک مرحله مهم در تسهیل روند تغییر فاز التهابی به فاز پرولیفراسیون است.

این به واسطه برداشته شدن دبرید هایی انجام می شود که می توانند جلوی روند بهبود را بگیرند.

شستشوی زخم وقتی که به درستی انجام شود، می‌تواند به بهبود زخم از سمت لایه های داخلی به سمت لایه های بیرونی زخم کمک کند.

شستشوی زخم همچنین می‌تواند منجر به بهبود زودتر سطح یک آبسه یا مجرای عفونی شود.

هدف شستشو، تمیز کردن زخم بدون آسیب زدن به بستر زخم و کاهش خطر راندن باکتری ها از پوست حاشیه زخم به عمق زخم و بافت های دیگر است.

معرفی انواع محلول های شستشوی زخم

برای یک شستشوی صحیح لازم است که تمامی مراحل شستشو و محصولات مورد استفاده به درستی انتخاب شوند.

روش شستن زخم نیز به نوع زخم، شدت، عمق و محل آن بستگی دارد.

انتخاب یک مایع شستشوی مناسب یک قدم حیاتی در شستشوی زخم است.

محلول هایی که برای استفاده موضعی در نظر گرفته شده اند، شامل پاک کننده های موضعی، آنتی بیوتیک ها، ضد قارچ ها و بی حس کننده ها هستند

بصورت ایده‌آل یک مایع شستشو باید ایزوتونیک، غیر همولیتیک، غیرسمی، شفاف، قابل استریل شدن، استفاده آسان و ارزان باشد.

مقالات فعلی به طور کلی استفاده از نرمال سالین را توصیه می‌کنند. آنتی سپتیک ها و آنتی بیوتیک های مختلفی به کار گرفته شده اند ولی ماده افزودنی ایده آل هنوز مورد شک است.

سمیت سلولی محلول باید در نظر گرفته شود. مخصوصا مایع های آنتی سپتیک مانند بتادین، کلر هگزیدین و آب اکسیژنه ممکن است برای بافت ها سمی باشند و اثرات منفی بر ترمیم بافت ها بگذارند.

برخی مایع های موضعی سنتی در زیر مورد بحث قرار می گیرند.

لینک مفید > خرید محلول شستشوی زخم

نرمال سالین

نرمال سالین یک مایع ایزوتونیک و رایج ترین مایع شستشوی مورد استفاده به علت ایمنی بالا و عوامل فیزیولوژیکی و کمترین میزان سمیت است.

یک نکته منفی نرمال سالین این است که به اندازه شوینده های دیگر نمی تواند آلودگی و بافت‌های مرده را تمیز کنند.

در مقایسه بین نرمال سالین و آب شیر، میزان عفونت مساوی در بالغین و اطفال دیده شده است.

زمان باز کردن درب سرم نرمال سالین مهم است، چرا که رشد باکتری در محلول نرمال سالین از ۲۴ ساعت بعد از باز کردن درب آن  شروع می شود.

سرم نرمال سالین

آب مقطر استریل

آب مقطر تقطیر شده غیر تب زا بوده، حاوی عامل ضد میکروبی یا متوقف کننده رشد باکتری و هیچ بافری نیست.

از آن معمولاً در کشورهای در حال توسعه استفاده می شود، چرا که نسبت به نرمال سالین ارزانتر است.

آب استریل هیپوتونیک است و ممکن است باعث همولیز شود.

همچنین به سرعت در یک پروسه جراحی توسط بافت جذب می شود، بنابراین استفاده از آن در این شرایط توصیه نمی‌شود.

ممکن است در زمان استفاده از حجم زیادی از آن، سمیت با آب ایجاد کنند.

آب مقطر استریل

آب شرب

آب شرب در شرایطی که نرمال سالین و آب مقطر در دسترس نیستند توصیه می شود.

استفاده از آن مخصوصاً در شرایط امکانات کم، جذاب است.

در حقیقت مطالعات کمی نشان داده اند که آب شرب به اندازه نرمال سالین در کاهش آلودگی باکتریایی موثر است.

شستشوی زخم با بتادین

بتادین یک مایع ضد میکروبی وسیع الطیف می باشد که در مقابل پاتوژن های مختلفی از جمله استاف طلایی موثر است.

ولی میزان عفونت در بیمارانی که از نرمال سالین استفاده شده است و بیمارانی که از بتادین ۱% استفاده شده است، مشابه است.

یک نکته منفی این ماده سمیت سلولی آن است که برای رشد سلول و ایجاد بافت گرانوله مضر است.

این مایع خشک می شود و تمایل به تغییر رنگ پوست دارد. همچنین ممکن است باعث تحریک موضعی در پوست اطراف زخم شود.

بتادین

آب اکسیژنه

محلول ۳ درصد آب اکسیژنه یک آنتی سپتیک شایع برای زخم است.

ولی مطالعات بسیار کمی  تاثیر آن را بر درمان زخم و اثر آنتی سپتیک آن را نشان داده است.

تاثیر استفاده از آن همچنان مورد شک است. مطالعات کمی نشان می‌دهد که آب اکسیژنه برای سلامت سلول‌ها و  بافت گرانوله  مضر است و همچنین بعضی مطالعات انسانی و حیوانی دیگر هیچ گونه اثر منفی بر درمان زخم نشان نداده اند.

مطالعات مختلفی نشان داده است که آب اکسیژنه به ویژه در کاهش تعداد باکتری ها بی تاثیر است.

به طور خلاصه به نظر می رسد که فعالیت تمیز کننده جوشان آب اکسیژنه ممکن است صرفا به عنوان یک عامل دبریدمان کننده شیمیایی به برداشته شدن دبرید ها و بافت های نکروزه از سطح زخم کمک کند.

در صورت استفاده، شستشو با نرمال سالین بعد از استفاده از آب اکسیژنه توصیه می شود.

استفاده از آب اکسیژنه در زخم هایی که حاوی سینوس هستند توصیه نمی شود.

به طور کلی آب اکسیژنه به دلیل قدرت قلیایی بالای آن، موجب دهیدراته شدن پوست حاشیه زخم و بافت تازه تشکیل شده می گردند.

محلول آب اکسیژنه

مایعات تجاری ضدعفونی و شستشوی زخم

استفاده از این مایعات به صورت فزاینده ای در حال افزایش هستند.

مایعات شستشوی زخم برای دور کردن باکتری ها، نتایج خوبی در مدل‌های حیوانی و زخم های اسکلتی-عضلانی بسیار آلوده نشان داده اند.

به علت محتوای سورفکتانت این تمیز کننده ها، نیروی کمتری برای دور کردن باکتری ها و دبرید های سلولی لازم است.

به خصوص نسل جدید محلول های ضدعفونی کننده زخم که حاوی PHMB هستند بسیار عملکرد عالی در ضدعفونی، شستشو و حتی درمان زخم دارند.

PHMB یا پلی هگزانید، یک پلیمر کاتیونی با خواص ضد باکتریایی، ضد‌ ‌قارچی و ضد ویروسی است.

بنابراین این محصولات برای زخم هایی که حاوی بافت های سلولی نکروزه و چسبنده هستند یا زخم های نکروتیک کثیف بسیار مفید هستند.

اسپری این محلول ها را می توان به صورت هدایت شده و با اطمینان و تاثیر بیشتری روی زخم پاشید.

تمیز کننده ها معمولاً حاوی مواد نگهدارنده برای کاهش رشد باکتری ها، قارچ ها و کپک ها هستند تا اثربخشی آنها را افزایش بدهد.

لینک مفید > انواع محصولات شستشو و درمان زخم برند زخمیران

لینک مفید > انواع محصولات شستشو و درمان زخم برند تریتا

لینک مفید > انواع محصولات شستشو و درمان زخم برند کیتوتک

انتخاب محصول مناسب

انتخاب محلول مناسب برای شستشوی زخم به نوع زخم، شدت آلودگی و شرایط بیمار بستگی دارد. بهتر است در این مورد با پزشک یا پرستار مشورت کنید.

مهم:

• شستشوی زخم باید به طور صحیح و با فشار مناسب انجام شود تا به بافت‌های جدید آسیب نرسد.
• برای شستشوی زخم‌های عمیق یا عفونی حتما به پزشک مراجعه کنید.
• استفاده خودسرانه از هرگونه محلول ضدعفونی کننده بدون تجویز پزشک توصیه نمی‌شود.

توجه:

این نوشته صرفا جهت آشنایی عمومی با انواع مایعات شستشوی زخم ارائه شده است و جایگزین توصیه‌های پزشک یا پرستار نیست. برای درمان هرگونه زخم، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.

فروشگاه بارثاواطب  ضمن ارایه مشاوره رایگان درمان زخم انواع محصولات شستشوی زخم مانند اسپری های آنتی سپتیک زخم و بتادین را در سراسر کشور عرضه می نماید.